10 ปี การหายตัวไปของสมบัด สมพอน
15 ธันวาคม 2565
Amnesty International Thailand
10 ปีที่แล้ว สมบัด สมพอน นักพัฒนาชาวลาวจากแขวงคำม่วน นักกิจกรรมภาคประชาสังคมคนสำคัญของลาว เจ้าของรางวัลรามอน แมกไซไซ หายตัวไปจากท้องถนน ณ กรุงเวียงจันทน์ #WhatsHappeninginLaos
“กว่าครึ่งหนึ่งของประชากรล้วนมีอายุต่ำกว่ายี่สิบปี ประชาชนสามล้านคนที่ยังเป็นหนุ่มสาวนั้นมีโอกาสทางสังคมน้อยเหลือเกิน ปัญหาสังคมได้เพิ่มมากขึ้นทำให้พวกเขาหลายคนก็มองหาชีวิตที่ดีกว่าในต่างประเทศ อย่างไรก็ตามคนหนุ่มสาวเป็นความหวังของประเทศนี้” - สมบัด สมพอน (31 สิงหาคม 2548)
ในช่วงค่ำของวันที่ 15 ธันวาคม 2555 ภาพสุดท้ายของสมบัด สมพอน ผู้นำภาคประชาสังคมของลาว ถูกบันทึกไว้โดยกล้องวงจรปิด
กล้องวงจรปิดบันทึกว่า เขาถูกเรียกโดยตำรวจจราจร และถูกนำตัวขึ้นรถปิกอัพ
นั่นคือครั้งสุดท้ายที่มีคนเห็นเขาที่ด่านตรวจของตำรวจ
คลิปวิดิโอดังกล่าวได้เผยให้เห็นตำรวจที่ด่านได้เรียกรถของเขาให้หยุดตรวจ จากนั้นไม่นาน มีกลุ่มคนผปลักเขาเข้าไปในรถอีกคันหนึ่งและขับออกไป ทว่าจนถึงปัจจุบัน ทางการลาวยังคงอ้างว่า การบังคับบุคคลให้สูญหายกรณีสมบัด สมพอนอยู่ระหว่างการสอบสวนแต่ไม่เปิดเผยผลการสอบสวนต่อสาธารณะตั้งแต่วันที่ 8 มิถุนายน 2556 เป็นต้นมา
รัฐบาลลาวได้พบกับภรรยาของสมบัด อย่างเอ็ง ชุ่ยเหม็งเพื่อให้ข้อมูลเกี่ยวกับคดีของสมบัด สมพอน เป็นครั้งล่าสุดในเดือนธันวาคม 2560 แม้ว่าเธอจะร้องขอซ้ำแล้วซ้ำเล่า สิ่งนี้เป็นที่ประจักษ์ชัดว่ารัฐบาลลาวยังคงนิ่งเงียบและพยายามให้คดีของสมบัดถูกลืมเลือนไป
แม้จะถูกบังคับให้ลืมซ้ำแล้วซ้ำเล่า แต่ผู้ที่ยังจดจำเขาก็ไม่อาจลบความทรงจำในฐานะผู้นำภาคประชาสังคมที่ต่อสู้เพื่อสันติภาพของสมบัด สมพอนไปได้ จนถึงวันนี้ 59 องค์กรยังคงเรียกร้องให้รัฐบาลลาวตอบคำถามต่อไปว่า “สมบัดอยู่ที่ไหน” โดยมีข้อเรียกร้องหลักดังนี้:
- ให้รัฐบาลลาวสอบสวนการบังคับให้สูญหาย และเปิดเผยที่อยู่ของสมบัด สมพอน และประกันว่าจะเกิดความยุติธรรมกับเขาและครอบครัว
- สอบสวนกรณีการบังคับบุคคลให้สูญหายทุกกรณีอย่างมีประสิทธิผลตามมาตรฐานสากล ระบุผู้กระทำความผิดของอาชญากรรมร้ายแรงดังกล่าวและรับผิดชอบในการพิจารณาคดีที่ยุติธรรม และผู้ที่ตกเป็นเหยื่อ ได้รับการเยียวยาที่มีประสิทธิภาพและการชดใช้เต็มจำนวน
- รัฐบาลลาวต้องให้สัตยาบันต่ออนุสัญญาระหว่างประเทศว่าด้วยการคุ้มครองทุกคนจากการหายสาบสูญโดยถูกบังคับ ซึ่งลาวได้ลงนามเมื่อเดือนกันยายน 2551
- รวมถึงนำบทบัญญัติของอนุสัญญาไว้ในกรอบกฎหมายระดับชาติ นำไปปฏิบัติ และยอมรับเขตอำนาจศาลของคณะกรรมการว่าด้วยการบังคับบุคคลให้สูญหายเพื่อรับและพิจารณาการสื่อสารจากหรือในนามของผู้ที่ตกเป็นเหยื่อ หรือรัฐอื่น ๆ
สมบัด สมพอนมีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนการพัฒนาภาคประชาสังคมในลาว เขาอุทิศชีวิตของเขาเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน การลดความยากจนและสนับสนุนการเสริมสร้างความเข้มแข็งของภาคประชาสังคม เพื่อส่งเสริมให้รัฐบาลลาวรับรองว่าการพัฒนาเป็นประโยชน์ต่อประชากรทั้งหมดในลาว
เขาได้สนับสนุนการสร้างความสามารถในการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ของคนยากจนในชนบท และมีบทบาทสำคัญในการแนะนำแนวคิดดัชนีความสุขมวลรวมมายังลาว และได้รับรางวัลพัฒนาทรัพยากรมนุษย์จากการเสริมสร้างศักยภาพของคนยากจนในชนบทของลาวจาก คณะกรรมาธิการเศรษฐกิจและสังคมสำหรับเอเชียและแปซิฟิกแห่งสหประชาชาติ รวมถึงรางวัลแมกไซไซสำหรับการเป็นผู้นำชุมชน ผู้เฝ้าหวังที่จะส่งเสริมพัฒนาอย่างยั่งยืนในประเทศลาว
จากการที่เขา “ตระหนักถึงความพยายามที่หวังจะส่งเสริมการพัฒนาอย่างยั่งยืนในประเทศลาว โดยการฝึกอบรมและสร้างแรงจูงใจให้กับคนหนุ่มสาวที่จะกลายเป็นผู้นำในอนาคต”
และเราจะยังคงเรียกร้อง จนกว่ารัฐบาลลาวจะตอบคำถามว่า “สมบัดอยู่ไหน” เพื่อคืนความยุติธรรมให้กับเขาและครอบครัวโดยแท้จริง
อ้างอิงข้อมูลจาก:
