หรือความยากจน เป็นเพราะคนไร้สิทธิ?

17 ตุลาคม 2561

บทความโดย Smiling Sun

17 ตุลาคม “วันขจัดความยากจนสากล"


องค์การสหประชาชาติได้กำหนดให้วันที่ 17 ตุลาคมของทุกปี เป็น “วันขจัดความยากจนสากล (International Day for the Eradication of Poverty)” เพื่อแก้ปัญหาความยากจน โดยมีเป้าหมายเดินหน้าสนับสนุนการพัฒนาอย่างยั่งยืน เพื่อยุติความยากจนในทุกรูปแบบ 


แอมเนสตี้ขอชวนทุกคนมาอ่านว่าความยากจนมีผลกระทบอย่างไรกับสังคมบ้าง และชวนตั้งคำถามต่อไปว่า หรือความยากจนจะเป็นเพราะคนไร้สิทธิ?

 

วันที่ 17 ตุลาคม ค.ส.1987 เมื่อคุณพ่อโจเซฟ วเรสซินสกีได้รวมตัวกับชาวฝรั่งเศษนับแสนคนในกรุงปารีสเพื่อรำลึกถึงผู้ที่ต้องทุกข์ทรมาณกับความยากไร้ วันดังกล่าวก็ได้รับการบรรจุลงในปฏิทินในฐานะ "วันเพื่อการขจัดความยากจนระหว่างประเทศ" ซึ่งนานาชาติจะร่วมรำลึกเพื่อแสดงความสำคัญต่อปัญหาความขาดแคลนทางเศรษฐกิจของผู้คนนับล้านทั่วโลก 
 

ในหลายๆครั้งเราจะเห็นการตั้งให้การขจัดความยากจนเป็นหัวข้อสำคัญในเวทีการเมือง ทั้งในประเทศและระดับนานาชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เมื่อสหประชาชาติยกให้การขจัดความยากจนเป็นเป้าหมายการพัฒนาทั้งในโครงการเป้าหมายการพัฒนาแห่งสหัสวรรษ (MDGs)ที่สิ้นสุดไปเมื่อปี 2558 และเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) ที่ถูกใช้ต่อเนื่องมา รวมถึงในประเทศไทยที่มีการออกนโยบายในรัฐบาลยุคต่างๆเพื่อที่จะทำให้ความยากจนหมดไป แม้ว่าในหลายๆครั้งลักษณะของนโยบายที่วางออกมามักจะถูกโจมตีว่าเป็นเพียงเพื่อสร้างคะแนนเสียงหรือประชานิยม แต่ทุกๆพรรคการเมืองและหน่วยงานต่างๆก็ต้องออกแผนการเพื่อแก้ไขปัญหานี้อยู่เนืองๆ


ถามว่า ทำไมถึงต้องทำขนาดนี้

วันนี้ ผู้เขียนจะแนะนำให้ทุกท่านเห็นถึงผลเสียของความยากจนที่ส่งผลกระทบในวงกว้าง และอาจมีต้นเหตุมาจากโครงสร้างทางสังคมและเพราะคนเราไร้สิทธิ จนทำให้การขจัดความยากจนต้องกลายเป็นวาระของโลก
 
edu.png
 
ความยากจนทำให้เด็กๆ ขาดโอกาสทางการศึกษา

เด็กๆ ที่ควรได้รับการศึกษาจำนวนมากต้องถูกกีดกันออกจากโรงเรียนเพราะไม่มีค่าเทอม ไม่มีชุดนักเรียน อุปกรณ์การเรียน ไม่มีค่าเดินทาง หรือแม้กระทั่งไม่มีเวลาเรียนเพราะต้องช่วยครอบครัวด้วยการทำงาน หรืออยู่เลี้ยงดูคนป่วย พิการ หรือผู้สูงอายุที่ดูแลตัวเองไม่ได้ 
 

หรือกระทั่งนักเรียนที่ยังคงสามารถเข้าเรียนได้ แต่ต้องใช้เวลานอกห้องเรียนไปกับภาระทางบ้านที่มาจากความยากจน หรือแบกรับความเครียดและกดดันจากการใช้ชีวิต ก็ส่งผลให้เรียนได้แย่กว่านักเรียนคนอื่นๆ ที่ไม่มีภาระหรือความเครียดเท่ากัน นอกจากนี้นักเรียนที่มีฐานะมักจะได้รับการศึกษานอกชั้นเรียนอยู่แล้ว ไม่ว่าจะผ่านผู้ปกครองหรือโรงเรียนติวเตอร์ ทำให้มีพื้นฐานที่มากกว่าและเร่งความเร็วในการเรียนของชั้นเรียน ซึ่งยิ่งตอกย้ำเด็กที่ขาดแคลนให้ถูกทิ้งไว้ข้างหลังเพราะเรียนตามเพื่อนไม่ทัน และท้ายที่สุดก็บีบพวกเขาให้ออกจากระบบการศึกษาในที่สุด
 

แน่นอนว่าเมื่อเด็กๆ เหล่านั้นออกจากระบบการศึกษาก่อนที่ควร พวกเขาก็จะยิ่งจมอยู่ในความยากจน เพราะการเรียนน้อยทำให้พวกเขาไม่สามารถเข้าถึงงานที่จะยกพวกเขาออกจากความยากจนได้ และการเรียนน้อยยิ่งก่อให้เกิดความเสี่ยงที่พวกเขาจะเข้าสู่วังวนอาชญากรรม หรือพัฒนาพฤติกรรมเสี่ยงเพื่อบรรเทาความเครียดและเจ็บปวดในชีวิตเช่นยาเสพติด ความรุนแรง การมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกัน ซึ่งพฤติกรรมเหล่านี้ก็จะนำไปสู่ปัญหาอื่นๆ ทั้งในชีวิตเขาเอง และสังคมโดยรวม
 
sick.png
ความยากจนทำให้คนเจ็บป่วย
 


1 ใน 3 ของสาเหตุการเสียชีวิตทั่วโลกเป็นผลมาจากความยากจน เพราะการขาดแคลนทุนทรัพย์เพื่อซื้อปัจจัยการดำรงชีวิตทำให้คนยากจนขาดแคลนสารอาหาร ที่อยู่อาศัย และการเข้าถึงกลไกที่ช่วยหยุดยั้งการแพร่ระบาดของโรค เช่นความสะอาดของร่างกายและสิ่งแวดล้อม การรักษาโรค 
นอกจากนี้ การขาดแคลนปัจจัยเพื่อดำรงชีวิตทำให้คนจนมีความเสี่ยงสูงต่อการรับเชื้อโรคและการบาดเจ็บ เพราะการไม่สามารถเข้าถึงอาหารที่มีคุณภาพทำให้พวกเขาต้องหาจากแหล่งอื่นๆ ที่ไม่มีคุณภาพหรือกระทั่งมีที่มาที่น่าสงสัย รวมถึงการรับงานที่มีความอันตรายเพราะไม่สามารถเลือกงานได้ และเมื่อบาดเจ็บก็ไม่มีเงินพอที่จะรักษาตัว นำไปสู่การเสียชีวิตหรือพิการซึ่งก็จะดูดคนๆนั้นกลับสู่วังวนแห่งความยากจนที่ลึกยิ่งกว่าเดิม
 


ในหลายๆประเทศ ชุมชนคนยากจนมักจะเป็นที่แพร่ระบาดของโรคร้ายแรงเช่นมาลาเรีย วัณโรค AIDS/HIV และเมื่อเกิดการระบาดของโรคที่คร่าชีวิตประชากรทีละมากๆ เช่นโรคเมอร์ส อีโบล่า ซาร์ส ประชากรกลุ่มแรกที่เสียชีวิตจำนวนมากมักจะเป็นคนจนเสมอ
 
 
 
 
 
bias.png
 
 
 
 
 
 
ความยากจนทำให้คนมีอคติ

มนุษย์เป็นสัตว์สังคมที่ล้อมรอบตัวเองด้วยเส้นใยแห่งความสัมพันธ์ โดยเส้นใยเหล่านั้นทั้งส่งผลและเป็นผลจากการบริโภคปัจจัยและบริการ ความยากจนเป็นกำแพงกีดกันคนจนออกจากสังคมโดยรวม เพราะการที่พวกเขาไม่สามารถซื้อของหรือบริการต่างๆ ได้ทำให้พวกเขาไม่มีโอกาสได้พบปะหรือสานสัมพันธ์กับคนใหม่ๆ เข้าไม่ถึงสังคมกระแสหลัก ซึ่งการกีดกันดังกล่าวทำให้พวกเขาไม่มีความผูกพันธ์หรือประโยชน์ได้เสียกับสังคมส่วนใหญ่ ทำให้พวกเขาไม่เป็นที่นึกถึงเวลาที่สังคมต้องการช่วยเหลือ และในเวลาเดียวกันพวกเขาก็ไม่นึกถึงสังคมเช่นกัน

พอการใช้ชีวิตของสังคมส่วนใหญ่และคนจนบางกลุ่มมันขัดขากัน ความไม่เป็นหนึ่งเดียวของกันและกันทำให้เกิดการเบียดเบียนและเหยียดหยามกันขึ้น สังคมเริ่มมีอคติต่อคนจนในรูปแบบต่างๆ ซึ่งนำไปสู่การกีดกันคนจนโดยรวมผ่านรูปแบบต่างๆ พอได้รับความเครียดและกดดันจากการกระทำของสังคม คนจนก็มีอุปนิสัยที่เปลี่ยนไปเพราะขอบเขตในชีวิตถูกปิดกั้น ซึ่งก็ยิ่งตอกย้ำอคติสังคมเข้าไปอีกเป็นวังวนไม่จบสิ้น

แต่แน่นอนว่ามันต้องมีการตั้งคำถามว่าความยากจนมันเกี่ยวกับนิสัยได้อย่างไร ที่มันเกี่ยวก็เพราะเคยมีการวิจัยอยู่ครั้งหนึ่งที่รัฐนอร์ธ แคโรไลน่า สหรัฐอเมริกา โดยพวกเขาเลือกเด็กจำนวน 1,420 คนและตามสังเกตความเปลี่ยนแปลงของอุปนิสัยพวกเขาเป็นเวลาสิบปี แต่สิ่งที่คาดไม่ถึงได้เกิดขึ้นกับหนึ่งในสี่ของเด็กทั้งหมด เพราะพวกเขาเป็นเด็กๆจากเผ่าคนพื้นเมืองที่อยู่ในเขตสงวนของชนพื้นเมืองที่มี่คนมาสร้างคาสิโนในนั้น โดยเจ้าของคาสิโนได้จ่ายค่าพื้นที่ให้ชาวเผ่าทุกคน คนละ 4,000 ดอลล่าห์สหรัฐต่อปี ผลที่เกิดขึ้นคือเด็กๆเหล่านั้นที่แต่เดิมเป็นผู้ยากไร้กลายเป็นมีอันจะกิน ซึ่งทำให้นิสัยของพวกเขาค่อยๆ เปลี่ยนไป จากที่พวกเขาเคยมีปัญหาทางพฤติกรรมและอารมณ์ โรคเหล่านั้นค่อยๆหายไป และพวกเขามีความเป็นมิตรและมโนธรรมมากขึ้น
 
 
 
 
 
 
 
 
safety.png
 
 
 
 
 

ความยากจนทำให้เกิดความรุนแรง

คนจนเป็นกลุ่มเสี่ยงต่อความรุนแรงทั้งในฐานะผู้กระทำและถูกกระทำ เพราะความหมดหนทางทำกินทำให้พวกเขาเสี่ยงที่จะถูกหลอกลวงเข้าสู่ขบวนการค้ามนุษย์ทั้งเพื่อใช้แรงงานและค้าประเวณี นอกจากนี้คนจนมักจะอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการมีอยู่ของขบวนการอาชญากรรม ทำให้พวกเขาต้องเกี่ยวข้องหรือรู้เห็นความรุนแรงที่เป็นธรรมชาติของอาชญากรรมดังกล่าว รวมไปถึงพฤติกรรมที่เกิดจากการพยายามระบายความเครียดจากชีวิตประจำวัน เช่นความรุนแรงในครอบครัว หรือความรุนแรงที่มาจากการใช้สารเสพติด

ถึงจุดนี้แล้วทุกท่านน่าจะพอเห็นได้แล้วว่าความยากจนเป็นปัญหาลูกโซ่ที่จะโคจรมาเกี่ยวข้องกับชีวิตท่านได้ไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง ซึ่งเพราะความที่เป็นปัญหาหลายๆปัญหารวมกันจนเป็นเรื่องใหญ่โต การขจัดความยากจนจึงกลายเป็นวาระสำคัญของทุกประเทศทั่วโลกที่จะต้องพยายามลดหรือทำลายไปให้ได้ เพราะความยากจนเป็นปัญหาที่ก่อเรื่องราวมากมายทั้งต่อสังคมและส่วนตัว ทุกคนจึงควรใส่ใจกับแนวทางเพื่อขจัดความยากจนให้หมดไป เพื่อชีวิตที่ดีของเราเองและทุกๆคน